KULTURA JAPOŃSKA

KODOMO NO HI – DZIEŃ DZIECKA W JAPONII

Japońskie zamiłowanie do festiwali, świąt i barwnych tradycji znajduje swoje odzwierciedlenie również w obchodach niepozornego – dla nas, Europejczyków – Dnia Dziecka. Choć oficjalnie nie obchodzi się już dwóch świąt – Dnia Dziewczynki i Dnia Chłopca – świętowanie nadal przybiera wyjątkowy, pełen symboli i nietypowych zwyczajów charakter.

Jak obchodzi się dzień dziecka w Japonii?

Kodomo no Hi (こどもの日), czyli japoński Dzień Dziecka od 1948 roku obchodzony jest 5 maja, jako oficjalne święto narodowe. Jest to dzień szczególnej modlitwy i troski o zdrowie oraz pomyślność najmłodszych, a także okazja do podkreślenia ich wyjątkowej roli w społeczeństwie. Na dachach domów powiewają barwne proporce w kształcie karpi symbolizujących siłę i męstwo, a na stołach królują słodkości przypominające hełmy dzielnych samurajów. Wszystko po to, by zapewnić małym Japończykom szczęście i ochronę przed nieczystymi mocami.

Japoński dzień dziecka

Większość tradycji majowego święta dotyczy raczej świata chłopców – przynajmniej stereotypowo. Symbolika ozdób i tradycyjnych potraw odwołuje się do męstwa, siły i odwagi, właściwych walecznym wojownikom i legendarnym bohaterom. Nie jest to jednak związane z umniejszaniem roli dziewczynek, czy też ich dyskryminacją, ale historią japońskiego święta. Pierwotnie 5. dnia 5. miesiąca roku – jeszcze przed wprowadzeniem do Japonii kalendarza gregoriańskiego – obchodzono japońskie święto chłopców. Tango-no Sekku (端午の節句), zwane też Świętem Irysów, stanowiło męski odpowiednik marcowego Święta Lalek – Hina-matsuri (雛祭). 3. dzień 3. miesiąca – zwany też Świętem Brzoskwiń, które intensywnie kwitną właśnie w tym okresie – był dniem modlitwy o szczęście i zdrowy rozwój japońskich dziewczynek. Tradycyjne święta połączono oficjalnie w 1948 roku, a Kodomo no Hi stało się powszechnie obowiązującym świętem narodowym i dniem wolnym od pracy.

Symbole japońskiego Dnia Dziecka

Choć od zmian w japońskim kalendarzu minęło ponad pół wieku, większość Japończyków do dziś kontynuuje dawne tradycje, charakterystyczne dla Tango-no Sekku. 5. maja na dachach japońskich domów powiewają kolorowe karpie, wykonane z papieru lub lekkiej tkaniny – po jednym dla każdego z chłopców zamieszkujących dane domostwo. Rozmiar proporców zależny jest od wieku dzieci – największy przeznaczony jest dla najstarszego syna, mniejsze dla jego młodszych braci.

Karp, który w Polsce kojarzy się głównie z wigilijnym stołem, w Japonii stanowi symbol siły i męstwa. Symbolika ta ma swoje źródło w obserwacji słodkowodnych ryb, które potrafią pokonywać długie dystanse, płynąc pod prąd rwących rzek. Zgodnie z chińską legendą, bogowie zachwyceni siłą i determinacją jednego z karpi, postanowili zamienić go w potężnego smoka. Właśnie takiej przychylności bogów, smoczej odwagi i potęgi życzą swoim pociechom japońscy rodzice, wywieszając na dachach, balkonach czy w oknach rybie dekoracje.

Kolejnym charakterystycznym elementem, który zdobi japońskie mieszkania podczas obchodów Dnia Dziecka są Gogatsu-ningyou, czyli mini-wystawy eksponujące tradycyjne elementy samurajskiego wyposażenia – hełmy, broń, łuki czy strzały. W ich skład wchodzą również lalki przedstawiające legendarnych japońskich bohaterów: Kintarō to dalekowschodni odpowiednik mitycznego Herkulesa, Shoki – generał ochraniający ludność przed mocami zła, a Momotarō – ekwiwalent biblijnego Dawida, który wygrał nierówną walkę z japońskim Goliatem. Miniaturowi herosi mają inspirować młodych Japończyków, zapewniając im siłę i bezpieczeństwo.

Słodkie przysmaki dla najmłodszych

Dzień Dziecka – nawet w Japonii – nie mógłby obejść się bez uwielbianych przez dzieci słodkości. I tutaj japońska tradycja przewiduje cały pakiet symboli niosących dobre wróżby dla małych łasuchów. Typowym deserem przygotowywanym z okazji Kodomo no Hi są kashiwa mochi かしわ餅 – ryżowe kuleczki, nadziewanych pastą anko z czerwonej fasoli. Tym, co wyróżnia je od zwykłych mochi są liście dębu, w których podawane są ciasteczka – również one są symbolem siły, której życzy się dzieciom. Na świątecznych stołach znaleźć można również chimaki ちまき- ryżowe kulki bez słodkiego nadzienia owinięte liśćmi bambusa. Podłużne liście swoim kształtem przypominają samurajskie miecze, a gotowe ryżowe zawijasy przypominają kwiaty irysów, którymi dawniej ozdabiano domy w czasie majowych obchodów. Japońskie maluchy zajadają się również ciasteczkami, a współcześnie również czekoladkami, w kształcie samurajskich hełmów.

Choć oficjalnie w Japonii obchodzi się jeden Dzień Dziecka – wspólny dla chłopców i dziewczynek – w wielu rodzinach dawne tradycje wciąż pozostają żywe. 5. maja dziewczynki są gośćmi młodych samurajów, którzy celebrują tego dnia swoje święto, natomiast 3. marca chłopcy goszczeni są przez małe japońskie piękności. Można by zatem zastanawiać się, czy łączenie dwóch uroczystości było konieczne, ale… czy to ważne skoro dzięki temu, Japończycy mogą cieszyć się dodatkowym świątecznym dniem w ciągu roku?

pozostałe ARTYKUŁY